Εκπαίδευση και Mindfulness: Ένας Νέος Δρόμος

Τι είναι το mindfulness, ή αλλιώς η ενσυνειδητότητα, και για ποιο λόγο να ενταχθεί στην εκπαίδευση;

Ένα σύντομο άρθρο με πρόθεση να θέσει κάποια βασικά ερωτήματα και προβληματισμούς σχετικά με τη στάση όλων μας απέναντι στο σχολείο και τη μάθηση.

Το mindfulness είναι ένας όρος που αναφέρεται συχνά ως κάποιο είδος διαλογισμού ή συνδέεται με θρησκείες όπως τον Βουδισμό. Ωστόσο, στην πραγματικότητα το mindfulness (ενσυνειδητότητα) είναι μια έμφυτη ικανότητα που έχουμε ως άνθρωποι και που μπορεί να καλλιεργηθεί μέσα από διάφορες καθημερινές πρακτικές. Όπως αναφέρει και η Δρ Λίζα Βάρβογλη PhD, ψυχολόγος και ψυχοθεραπεύτρια, "ενσυνειδητότητα είναι η βασική ανθρώπινη ικανότητα να είναι κανείς εντελώς συνειδητά και ολοκληρωτικά παρών, να έχει αντίληψη, συναίσθηση του που είναι και τι κάνει, χωρίς να αντιδρά ή να αισθάνεται ότι 'πνίγεται' από αυτά που συμβαίνουν γύρω του. Είναι η ικανότητα να μπορεί κανείς να στρέψει την προσοχή του εκεί που ο ίδιος θέλει, στην παρούσα στιγμή, χωρίς να αντιδράει σε όσα του συμβαίνουν."

Αυτό όμως πώς μεταφράζεται στα πλαίσια της εκπαίδευσης και γιατί να εντάξει κανείς πρακτικές ενσυνειδητότητας στο μάθημα του;

Γράφοντας με βάση τη δική μου εμπειρία τόσο σε τάξεις μεγάλου μεγέθους όσο και σε τάξεις με έναν-δύο μαθητές, παρατηρώ εδώ και χρόνια πως ζητάμε(και φυσικά χρειάζεται να ζητάμε) από τους μαθητές να συγκεντρωθούν, να ηρεμήσουν ή να έχουν περισσότερη ενέργεια δίχως όμως να τους δείχνουμε τον τρόπο! Ζητάμε από τα παιδιά να τους αρέσει το μάθημα ενώ ο κόσμος γύρω τους εκφράζει συνεχώς αρνητικές απόψεις προς το σχολείο, το οποίο χαρακτηρίζεται ως βαρετό, κουραστικό ή ακόμη και αχρείαστο. Ερχόμενη αντιμέτωπη με αρκετή άρνηση από την πλευρά των μαθητών και πολλές δυσκολίες να ενδιαφερθούν πραγματικά για την εκπαίδευση τους, προσπάθησα να βρω τρόπους για να ενισχυθούν τα θετικά συναισθήματα και η θέληση για μάθηση και κατ'επέκταση για την ίδια τη ζωή.

Το mindfulness και οι πρακτικές εξάσκησης της ικανότητας αυτής, έρχονται να απαντήσουν σε βασικά ερωτήματα -προβληματισμούς- των μαθητών με προορισμό μια τάξη με ενσυναίσθηση, κατανόηση, δεκτικότητα, αυτο-έλεγχο, ηρεμία, περιέργεια, συγκέντρωση και φιλότιμη προσπάθεια. Ερωτήματα όπως τα παρακάτω:

Πώς να συγκεντρωθώ;

Πώς να ενισχύσω τη μνήμη μου και τη συγκέντρωσή μου ενώ το μυαλό μου είναι γεμάτο σκέψεις και υποχρεώσεις;

Πώς να ρυθμίσω την συμπεριφορά μου ώστε να αρμόζει στο περιβάλλον που βρίσκομαι;

Ποια στοιχεία του μαθήματος ευχαριστιέμαι;

Πώς να εντοπίσω τα θετικά στοιχεία του μαθήματος αλλά και να υπομείνω τα πιο ''βαρετά'';

Πώς να γίνω κομμάτι της τάξης-ομάδας;

Πώς να συμφιλιωθώ γενικά με τον συναισθηματικό μου κόσμο για να είμαι ο εαυτός μου και στα πλαίσια του μαθήματος ;

Πώς και γιατί να συνδεθώ με τον δάσκαλο/τη δασκάλα μου και τους συμμαθητές μου και να τους σέβομαι;

Σε προσκαλώ, άσχετα απο την ιδιότητα σου, να κάνεις μια παύση και να σκεφτείς τα παραπάνω ερωτήματα. Εάν το επιθυμείς, συσχέτισε τα με τη τη μάθηση σε γενικότερο πλαίσιο ή με την εργασία σου.

Έχεις την απάντηση σε κάποια ερωτήματα; Σε όλα; Σε κανένα;

Αδιαμφισβήτητα, θα σκεφτεί κανείς στο σημείο αυτό πως στα πλαίσια μιας τάξης υπάρχει ύλη που πρέπει να διδαχθεί και ο χρόνος ποτέ δεν είναι αρκετός για πολλές έξτρα δραστηριότητες. Φυσικά και είναι αλήθεια αυτό αλλά το θετικό των mindful πρακτικών είναι πως δεν απαιτούν ούτε πολύ χρόνο αλλά ούτε και σημαντική προετοιμασία. Μάλιστα, μπορούν να συνδιαστούν με την ύλη ώστε ενώ εξετάζεται ένα φαινόμενο γραμματικής για παράδειγμα, να γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε να ενισχύεται και να εξασκείται η ενσυνειδητότητα των μαθητών!

Εάν σε ενδιαφέρει έστω και λίγο το mindfulness στην εκπαίδευση, έρχονται άρθρα με πρακτικούς τρόπους εφαρμογής και εξάσκησης για κάθε τάξη, ανεξάρτητα από το την ηλικία των μαθητών, το μέγεθος της τάξης ή το μάθημα που διδάσκεται.

Stay tuned and don't forget to breathe✨

Πηγές:

Δρ. Λίζα Βάρβογλη: Mindfulness - Βρες τον εαυτό σου, Βρες την ευτυχία σου. Εκδόσεις Mamaya